-
1 берсе
мест.1) опред. оди́н (одна́, одно́) из...бу юлларның берсе миңа бик уңай — одна́ из э́тих доро́г мне о́чень подхо́дит (удо́бна)
якын районнарның берсендә булдым — был в одно́м из бли́зких райо́нов
2) при перечислении оди́н..., друго́й; кто...; кто...берсе сары чәчле, берсе кара — оди́н светловоло́сый, друго́й брюне́т
берсе артыннан берсе — оди́н за други́м
••берсе кешенеке, берсе күршенеке — погов. оди́н чужо́й, друго́й сосе́дский (т. е. нет ничего своего)
берсе калага, берсе салага — погов. кто в лес, кто по дрова́
3) неопр. кто́-то из...; кто́-нибудь (кто́-либо) из...; не́ктокилүчеләрнең берсе тупас итеп кычкырган — кто́-то из прие́зжих нагруби́л (гру́бо кри́кнул)
шалтыратучы - хезмәттәшләрнең берсе булырга кирәк — наве́рно, звони́л кто́-нибудь из колле́г (сотру́дников)
4) в сочетаниях с причастием (очраганы берсе, күренгәне берсе, чыкканы берсе, укыганы берсе и т. п.) переводится на русский язык: ка́ждый из...балаларның укыганы берсе яхшы эшкә урнашты — ка́ждый из дете́й, получи́в(ший) образова́ние, устро́ился на хоро́шую рабо́ту
••берсе өстенә берсе — одно́ к одному́
-
2 одно к одному
-
3 громоздиться
несов.өелеп тору, берсе өстенә берсе өелеп тору; күпләп калкып тору -
4 перевесить
сов.1) ( кого-что) (взвесить заново) яңадан (кабаттан) үлчәү (үлчәп чыгу)2) ( что) (повесить на другое место) күчереп элү, икенче урынга элү3) ( кого-что) авыррак тарту, басып китү4) перен.; разг. (что и без доп.) өстен чыгу, өстенлек алу -
5 ара
сущ.1) промежу́ток; зазо́ртар ара — у́зкий промежу́ток
бүрәнә араларын сылау — зама́зать зазо́ры ме́жду брёвнами
ике кат тәрәзә арасы — промежу́ток ме́жду двойны́ми о́кнами
2) простра́нство ме́жду ( чем)ике авыл арасын су баскан — простра́нство ме́жду двумя́ дере́внями затопи́ло водо́й
чик буендагы буш ара — свобо́дное (нейтра́льное) простра́нство на грани́це
3) расстоя́ние, интерва́л, просве́т ( между словами или между строчками в тексте); пробе́л типогр. (между буквами, знаками)яшь агач аралары — расстоя́ние (просве́ты) ме́жду молоды́ми деревца́ми
4) прохо́д (ме́жду)парталар арасы — прохо́д ме́жду па́ртами
ике өйне аерып тора торган тар гына ара — у́зенький прохо́д, разделя́ющий два до́ма
5) (на стене́) просте́нок ( между двумя окнами)ике ишек арасы — просте́нок ме́жду двумя́ дверя́ми
6) прям.; перен. расстоя́ние (от кого-л., чего-л. и до кого-л., чего-л., между кем-л., чем-л.) (дальнее, ближнее, далёкое, близкое, большое, небольшое); отре́зок (пути, дороги)ара ерагая — расстоя́ние увели́чивается
араны метр белән үлчәү — измеря́ть расстоя́ние в ме́трах
Казан белән Арча арасы — расстоя́ние от Каза́ни до Арска
сызыкның ике нокта белән чикләнгән арасы — отре́зок ли́нии, ограни́ченный двумя́ то́чками
7) перен. расстоя́ние, диста́нцияҗитәкче белән җитәкләнүчеләр арасында билгеле бер ара булырга тиеш — ме́жду руково́дством и подчинёнными должна́ быть определённая диста́нция
8) спорт. диста́нция (короткая, длинная, километровая); расстоя́ниемең метрлык арага йөгерү — бежа́ть на тысячеметро́вую диста́нцию
9) ( в транспортном движении) перего́н, пролёт, перее́здКазан белән Юдино арасын үткәндә — на перего́не ме́жду Каза́нью и Юдино
бу ара бик озак булды — э́тот пролёт был о́чень до́лгим
10)а) вре́мя, промежу́ток (отре́зок) вре́менисъезддан соң узган ара — промежу́ток вре́мени, истёкший по́сле съе́зда
тарихның ун еллык арасы — десятиле́тний отре́зок (промежу́ток) исто́рии
биш минутлык ара — вре́мя в пять мину́т; пятимину́тный отре́зок вре́мени
дәрес араларында — в промежу́тках ме́жду уро́ками
стартка берәр минутлык ара калдырып чыгу — выходи́ть на старт с промежу́тком в одну́ мину́ту
б) вре́мя; мину́таара бик тар иде — вре́мени бы́ло о́чень ма́ло
берәр буш ара табып — вы́брав ка́к-нибудь свобо́дное вре́мя (свобо́дную мину́ту)
11) обычно в притяж. ф. араларыа) ра́зница (в во́зрасте)аралары бер генә яшь — ра́зница ме́жду ни́ми то́лько в оди́н год; пого́дки
б) перен. ра́зница, отли́чие, расстоя́ние ме́жду (кем, чем) (большое, небольшое, значительное)кеше белән кеше арасы - җир белән күк арасы — расстоя́ние ме́жду лю́дьми - как ме́жду не́бом и землёй
безнең карашларның арасы зур — ра́зница ме́жду на́шими взгля́дами больша́я
12) перен. отноше́ния, взаимоотноше́ния; связь, свя́зианың белән минем ара яхшы — мои́ отноше́ния с ним хоро́шие
13) в составе отдельных словосочет. (см. по их начальным компонентам) меж-, между-ай арасы — междулу́ние
каш арасы — межбро́вье
елга арасы — междуре́чье
рәт араларын эшкәртү — обрабо́тка междуря́дий
14) обычно в косв. ф. среда́ (рабочая, читательская, молодёжи, студентов); круг (сослуживцев, ровесников, знакомых)яхшы кешеләр арасына керү — попа́сть в среду́ (круг) хоро́ших люде́й
балыкчылар арасында йөри торган мәкаль — посло́вица, быту́ющая в среде́ рыбако́в
сезнең арадан (арагыздан) кемнәр генә чыкмас! — кто то́лько не вы́йдет из вас (из ва́шей среды́)!
15) в знач. прил. промежу́точный, перехо́дный, посре́дствующий (пласт, слой)ара күренешләр — перехо́дные явле́ния
үсешнең ара баскычлары — промежу́точные ступе́ни разви́тия
16) в знач. послелога арага, арасынаа) ме́жду (меж) чего; ме́жду (кем, чем)безнең арага бас — станови́сь ме́жду на́ми
юл арасына язу — писа́ть ме́жду (меж) строк; писа́ть ме́жду стро́ками
ике этаж арасына куелган көзге — зе́ркало, устано́вленное ме́жду двумя́ этажа́ми
өрәңге яфрагын китап арасына кыстыру — вложи́ть клено́вый лист в кни́гу
төймә үлән арасына төште — пу́говица упа́ла в траву́
урман арасына таралу — разбрести́сь по ле́су
17) в знач. послелога арада, арасындаа) ме́жду (кем-л., чем-л.), ме́жду (меж) ( чего)эш арасында — ме́жду де́лом
сезнең белән безнең арада аерма юк — ме́жду ва́ми и на́ми нет ра́зницы
ике стена арасында — ме́жду двумя́ сте́нами; ме́жду (меж) двух стен
б) среди́ (кого, чего)бу тәкъдимнәр арасында — среди́ э́тих предложе́ний
өйрәтелгән җәнлекләр арасында йөрү — проха́живаться среди́ дрессиро́ванных звере́й
в) в, за, в тече́ниеике сәгать арасында — за два часа́; в тече́ние двух часо́в
атна арасында эшләнә торган эш — рабо́та, кото́рую ну́жно сде́лать за (в) неде́лю
бакча арасында гына кия торган кием — оде́жда, надева́емая то́лько на огоро́д (на огоро́де)
каралты арасында маташучы пенсионер карт — стари́к пенсионе́р, хлопо́чущий во дворе́ (по двору́)
урман арасында җылы — в лесу́ тепло́
е) среди́, в числе́ (кого, чего)кунаклар арасында геройлар да бар иде — среди́ (в числе́) госте́й бы́ли и геро́и
18) в знач. послелога арасындагы ме́жду (кем, чем)күрше илләр арасындагы бәйләнешләр киңәя — свя́зи ме́жду сосе́дними стра́нами расширя́ются
19) в знач. послелога арадан, арасыннана) между (меж) ( чего), между (кем, чем); среди (кого, чего); в ( чём)таулар арасыннан салынган юл — доро́га, проло́женная меж гор
халык арасыннан көч-хәл белән үтү — наси́лу пробра́ться ме́жду людьми́ (че́рез толпу́)
балалар арасыннан кемнедер эзләү — иска́ть кого́-то среди́ дете́й
камыш арасыннан таптык без аны — мы разыска́ли его́ в камыша́х (среди́ камыше́й)
б) сквозь (кого, что)куаклар арасыннан күренеп тору — видне́ться сквозь кусты́
халык арасыннан көч-хәл белән узу — наси́лу пробра́ться сквозь толпу́
в) из (кого, чего); из (числа́) (кого-л., чего-л.)куаклар арасыннан килеп чыгу — вы́йти (вы́скочить) из кусто́в
лидерлар арасыннан калу — вы́пасть из числа́ ли́деров
урман арасыннан бару — идти́ ле́сом (по ле́су, че́рез лес)
•- арада йөрү
- арада йөрүче
- арадан берсе••ара бозучы — интрига́н, интрига́нка; скло́чник, скло́чница
ара бозылу — раздружи́ться разг.; ссо́риться, поссо́риться ( с кем); отноше́ния по́ртятся (разла́живаются; испо́ртились, разла́дились) || размо́лвка, ссо́ра, раздо́р, ра́спря, ра́спри, разла́д, нелады́ (ед. нет) (с кем-л.)
ара болгату (бутау) — см. ара бозу 1)
ара ерагаю — расходи́ться/разойти́сь; отходи́ть/отойти́ (от кого-л. и́ли друг от дру́га); охладева́ть/охладе́ть друг к дру́гу
ара салкынаю — см. ара суыну
ара якынаю — сближа́ться/сбли́зиться; сходи́ться/сойти́сь (бли́же); сжива́ться/сжи́ться, сдружи́ться
ара якын булу — быть в бли́зких (прия́тельских, дру́жеских) отноше́ниях; быть накоротке́ ( с кем)
арага керүче — ( в любви) разлу́чник, разлу́чница прост.; народно-поэт.
арага салып — откры́то (в откры́тую) и сообща́ (о́бщими уси́лиями)
арадан алып китү — уноси́ть/унести́ ( от нас)
арадан китү — уходи́ть/уйти́ ( от нас)
- ара бозу- ара өзек
- ара өзелгән
- ара өзү
- арага алу
- ара суыну
- арага кертү
- арага керү
- арага кысылу тыгылу
- арага кысылу
- арага салкын йөгерү
- арага суык йөгерү
- арага салкын төшү
- арага суык төшү
- арага төшү
- арага чөй кагу
- арага чөй кыстыру
- арага чөй сугу
- арадан җил дә үтмәү
- арадан кара мәче үтү
- арадан кара песи үтү
- арадан кара мәче узу
- арадан кара песи узу -
6 өстенлек алу
см. өстен чыгубу ике хиснең әле берсе, әле икенчесе өстенлек алды — брало́ верх то одно́, то друго́е чу́вство
-
7 судок
м1) (чашка, миска) савыт (каймак, соус һ.б.ш. савыты)2) ( столовый прибор) судок (борыч, серкә, горчица савытларын бергә утыртып йөртә торган оя)
См. также в других словарях:
өсте-өстенә — рәв. Берсен икенчесе өстенә салып, берсе өстенә икенчесен куеп 2. күч. Бер бер артлы, туктаусыз, берсенә икенчесе өстәлеп ө. чыгып торган күңелсезлекләр … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
биметалл — Берсе өстенә берсе капланган ике төрле металл кушылмасыннан торган пластинка, чыбык … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чалмаштыру — Берсе өстенә икенчесен аркылы китерү, аркылы торкылы кую (аяк, кул һ. б.) ; чалыштыру … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
аркылы-торкылы — рәв. 1. Бер берсенә аркылы итеп, берсе өстенә икенчесен атландырып 2. Тәртипсез рәвештә, ничек эләкте шулай; төрле юнәлештә, берсе өстенә берсе туры килеп … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
аслы-өсле — Ике катлы, берсе өстенә икенчесе урнашкан. Астагы һәм өстәге. рәв. Берсе өстенә икенчесен, кат кат итеп … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кушыру — 1. Кулларны янәшә китереп кую, берсе өстенә икенчесен китереп кую. Күкрәк каршысына китереп кулларның учларын бер берсенә тидерү 2. Аякларны берсе өстенә икенчесен чалыштырып салу … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
өсле-өсле — рәв. Берсе өстенә икенчесе, бер берсе өстенә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
өю — 1. Бик күп әйберләрне бергә җыеп, берсе өстенә икенчесен салып урнаштыру. Бер урынга, бергә китереп, берсе өстенә икенчесен күпләп салу, кую 2. Салу, төзү (өйне) өеңдә балаң булмаса, өй өйгәннән ни мәгънә. Салу, кую (мәс. кибәнне, чүмәләне) 3.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җыелу — 1. (Җыю) 2. Күп җан иясенең бер урынга килүе, туплануы, барысы бергә бер тирәдә булу. Тамып яки төрле яктан агып килеп, бер урынга тулу 3. Аз азлап, билгеле бер сумма тәшкил итү, туплану. Берсе өстенә берсе өстәлеп арту, күбәю. Бар ителү, күпләп… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
иннек — I. Бит өчен алсу, алсу кызыл косметик буяу. II. ИННЕК – 1.. диал. Киртә 2. Берсе өстенә берсе куелган киртәләрдән эшләнгән капка (кергәндә чыкканда алып куялар). 3. Терлекләрне туплату өчен киртәләр белән уратып алынган урын … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
интерференция — Тавыш, яктылык яки электр дулкыннары кушылганда я берсе өстенә берсе туры килгәндә, аларның үзара көчәюе яки кимүе … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге